حمل و نقل ریلی چیست

صنعت حمل و نقل ریلی در ابتدا برای خارج کردن ذغال سنگ از معادن به منظور سهولت در جابه جایی به کار گرفته شد . قرن ۱۸ میلادی عصر شکوفایی صنعت راه آهن و حمل ریلی در اروپا بود. تغییر و تحولات بزرگی که در صنعت ریلی به وجود امد باعث تغییر خطوط ریلی از چوبی به فولادی و تکامل واگن ها و قطار ها شد. راه اهن سراسری در ایران در زمان پهلوی اول به منظور جا به جایی بار از شمال به جنوب راه اندازی شد و به مرور زمان به تکامل رسید  امروزه ایران دارای ۱۰۴۶۰ کیلومتر طول خط راه اهن است که در طی ۱۰۰ سال اخیر ساخته شده است.

همانطور که مشخص است حمل و نقل وابسته ریل و قطار را حمل ریلی میگویند. نزدیک به ۴۰ درصد جا به جایی باری در دنیا با شیوه حمل و نقل ریلی انجام میگیرد. مهمترین عامل درحمل ریلی واگن ها هستند که دارای انواع مختلفی می باشند این واگن ها شامل : واگن مسقف، واگن مسطح، واگن لبه بلند و لبه کوتاه، واگن مخزن دار و واگن یخچالی است که در زیر به صورت جداگانه هر کدام از آن ها را توضیح می دهیم.

کشور های مقصد حمل بار ریلی بین المللی ،کشور ترکیه و همچنین کشور های حوزه CIS (روسیه ، ترکمنستان ، ازبکستان ، تاجیکستان) می باشند. زرین ترابر آسیا در زمینه حمل بار به کشوره ای CIS از طریق مرز ریلی سرخس دارای سابقه درخشانی می باشد.  در این مسیر به علت تفاوت عرض خطوط ریل در کشور های CIS ، حمل ریلی به این مقاصد نیاز به تعویض بوژی دارد و هزینه تمام شده آن را میتوانید از کارشناسان ریلی زرین ترابر آسیا و به همراه دیگر هزینه ها جویا شوید.

انواع واگن ها

واگن های مسقف

واگن های مسقف معروفترین و پرکاربردترین نوع از میان انواع واگن های برای حمل ریلی در راه اهن هستند. معمولا واگن‌های مسقف به صورت دو مدل ۲ محوره و ۴ محوره می باشند. واگن ۲ محوره و مسقف دارای یک درب کشویی و دو هواکش در دو طرف است. واگن‌های ۴ محوره دارای دو درب کشویی و دو هواکش در دو طرف آن است . سقف و بدنه واگن‌های مسقف از ورق ۵/۱ و ۳ میلیمتری S T52 – ۳ ساخته می‌شود. همچنین چهار درب کشوئی به ابعاد (۲۵۰۰X 2150میلی‌متر) دارند. سطح بارگیری واگن‌های مسقف ۴۰ متر مربع و حجم مفید واگن ۱۰۵ متر مکعب است.

واگن های مسقف داری مشخصات فنی مشخصی هستند به طور کلی عرض خط ۱۴۳۵ میلیمتر ، طول واگن   ۱۶۷۷۰، عرض واگن ۲۸۸۰، ارتفاع واگن ۴۲۶۹، طول شاسی ۱۵۵۳۰، بار محوری ۲۰ تن، وزن واگن ۲۵ تن است. حداکثر ظرفیت بارگیری واگن‌های مسقف ۵۵ تن، طول بارگیری ۱۵.۰۳ متر و عرض بارگیری ۲.۶۵ متر است.

برخی کشورها حمل بار با واگن مسقف را توسط واگن‌های ساخت کشور روسیه انجام می‌دهند که به واگن روسی معروف هستند اطلاعات سایز واگن های روسی به صورت زیر است

بار محوری ۲۳.۵۰ متر

حداکثر طول واگن ۱۳.۹۲ متر

طول بارگیری ۱۲.۷۷ متر

حداکثر عرض واگن ۲.۹۰ متر

فاصله مراکز دو کاسه بوژی ۸.۶۵ متر

حداکثر ارتفاع ۳.۲۰ متر

از سطح ریل تا کف واگن ۱.۲۰ متر

واگن‌های مسقف به گونه‌ای هستند  که برای جلوگیری از رسیدن هرگونه آسیبی، درب‌های آن به‌طور کامل قفل و پلمپ می‌شوند. و عمل بارگیری و تخلیه بوسیله لیفتراک و جرثقیل انجام می‌شود.

واگن‌های مسقف برای حمل کالاهای مانند  بار فله‌ای مانند گندم و ذرت، بارهای کیسه‌ای مثل موادغذایی، کود شیمیایی، کالاهای آسیب‌پذیر در برابر نور خورشید، رطوبت و هوا، بارهای بسته‌بندی شده قطعات صنعتی فلزات و کلیه کالاهای بسته‌بندی شده مناسب هستند.

از مزیت‌های حمل بار با واگن مسقف گنجایش زیاد در یک نوبت حرکت، حمل کالا در حجم زیاد، سهولت درحمل،کاهش آلودگی هوا و ترافیک‌های جاده‌ای، امنیت بسیار بالا و حوادث کم، ظرفیت بسیار بالای واگن مسقف و … است.

واگن‌های مسطح یا نام پلتفرم:

واگن‌های مسطح برای حمل کالاهایی که دارای طول زیادی هستند نظیر ماشین‌آلات و میلگرد، قطعات آهنی و تیرآهن و دیگر کالاهای سنگین استفاده می‌شود. واگن‌های مسطح دو محوره، چهار محوره و یا شش محوره  هستند . واگن باری مسطح برای حفظ ایمنی و مهار کردن بار، دارای ستو‌ن‌های فولادی هستند که دارای قابلیت دوران به اندازه ۹۰ درجه را دارند. واگن کمر‌شکن  در دسته انواع واگن های باری مسطح هستند که برای حمل بارهای با وزن و ارتفاع بالا به کار می روند.

واگن شن کش

واگن باری شن کش، برای حمل مواد معدنی مانند زغال سنگ، سنگ آهن و … مناسب هستند . انواع این واگن ها، نوعی واگن لبه بلند هستند. به دلیل نوع استفاده ای که دارند، تغییراتی در ساختمان آن ها به وجود آمده است. دیوار ها و لبه های این واگن به صورت شیب دار و قیفی ساخته شده اند. شکل این واگن ها برای حرکت بهتر و سریع تر به سمت دریچه های تخلیه کف واگن طراحی شده است. واگن های شن کش به دو صورت دو محوره و چهار محوره هستند.

واگن های لبه کوتاه

انواع واگن باری دیگری نیز هستند که لبه کوتاه نام دارند. از این نوع واگن ها برای حمل و نقل آهن آلات، مصالح ساختمانی، ماشین آلات و کالاهایی که وزن سنگینی دارند مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع واگن ها همانند واگن های مسقف، به دو شکل ۲ محوره و ۴ محوره هستند. و با ضامن بسته می شوند .ارتفاع لبه های این نوع واگن ها ۴۰۰ الی ۶۰۰ میلی متر است. سر لبه های جانبی لولایی است، که در صورت لزوم به طور عمود به خط آهن باز شود تا از آن بتوان به عنوان یک واگن مسطح استفاده کرد.

واگن های لبه بلند

واگن باری لبه بلند برای حمل مواد معدنی، کالا های صنعتی، اجناس کم حجم و پر حجم استفاده می شود. واگن های لبه بلند دارای  دو محوره، چهار محوره و شش محوره هستند. اما ساختار واگن های لبه بلند به این شکلی است که این واگن ها در هر طرف دارای یک یا دو درب لولایی هستند. بدنه انتهایی بعضی از این واگن ها در قسمت لولای فوقانی قابل باز و بسته شدن است. در کف بعضی از این واگن ها، دریچه هایی وجود دارد. از طریق این دریچه ها می توان عمل تخلیه بار را از کف واگن انجام داد.

 

واگن مخزن دار

واگن باری مخزن، برای حمل و نقل مایعات، مواد نفتی و گاز ها استفاده می شوند. واگن های مخزن مواد گوناگون نفتی مانند نفت سفید، گازوییل، مازوت و … را جا به جا می کنند. این نوع واگن ها دو محوره و چهار محوره هستند و ضخامت استوانه مخازن در این واگن ها بین ۶ تا ۱۰ میلی متر است. جنس این استوانه در واگن مخزن دار از ورق فولادی ۳۷ است.

تفاوت واگن مخزن حامل مواد نفتی سنگین و سبک

واگن های مخزن دار حمل  موادسبک مانند نفت و بنزین فاقد شیر تخلیه هستند. فلکه شیر اصلی و جانبی و همچنین درب در این مخزن ها قابل پلمپ است. واگن باری مخزن که مواد نفتی سنگین مانند مازوت حمل می کند، مجهز به امکاناتخاص و جداگانه ای است . اینگونه واگن ها، تعدادی لوله گرمکن یا رادیات دارند. این لوله ها پس از اینکه به بخار خارجی متصل می شوند، رادیات های داخلی را گرم می کنند. در نتیجه، مایع مخزن بسیار غلیظ داخل مخزن رقیق می شود و عمل تخلیه از شیر های جانبی امکان پذیر خواهد بود.

مزایای حمل‌ونقل ریلی

از مهمترین عواملی که شرکت های حمل و نقل و صاحبان کالا به حمل ریلی بار علاقه دارند ظرفیت بالای جا به جایی است. واگن ها می توانند مقدار بار بیش از دو کامیون یا یک و نیم کانتینر ۴۰ فوت را در خود جای دهند. این حجم بالای بارگیری یک امتیاز بالا برای ترانزیت کالا به شمار می اید.  طرفیت بالا باعث می شودراه اهن  از بعد اقتصادی برای حمل کالا بهینه تر باشد در ترانزیت ریلی جدا از این مورد به دلیل ماهیت خود هزینه های کمتری در بر میگیرد که باعث شود مورد استقبال شرکت های حمل و نقل و صاحبان بار قرار بگیرد.